Op 17 september 2022 bood de Geschiedkundige Kring haar vrijwilligers het traditionele jaarlijkse uitstapje aan. Nadat corona roet in het eten gooide, kon het nu (voorzichtig) weer. Zo’n uitstapje vormt een aangename combinatie van nut en nuttigen. Nut in de zin van iets toevoegen aan de kennis van de lokale historie, het laatste in de vorm van een afsluitende lichte lunch.
De vrijwilligers, dat zijn alle bestuursleden, werkgroepleden en docenten van de School voor Geschiedenis, waren uitgenodigd voor een bezoek aan de opgravingen en restauratie van het Kasteel van Wouw, en aan de uit de abdij van Hemiksem afkomstige beelden in de St Lambertuskerk in Wouw.
Het weer was overigens niet bevorderlijk voor de opkomst; in totaal waren 30 personen aanwezig, onder wie ook een aantal partners. Wie er niet was, heeft bepaald iets gemist.
Lambertuskerk
In de St Lambertuskerk, ‘Icoon van Wouw’, werden we rondgeleid door Marian Slock, die begeesterend vertelde over de geschiedenis van de kerk. Bezoekers aan de kerk van Wouw zeggen volgens haar vaak al bij binnenkomst ‘Waauw! Wat een ruimte en licht!’ En dat klopt ook wel, zo’n gebouw verwacht je eigenlijk niet in een dorp.
De geschiedenis van deze kerk reikt dan ook vele eeuwen terug; al in 1272 is sprake van een stenen kerk, gesticht door Arnold van Leuven en Elisabeth van Breda; wat er voor die tijd was is niet bekend. Dat gebouw heette toen ‘Kapel van Onze Lieve Vrouw in ‘t Wout’. Aardig is dat dat deze naam thans weer in gebruik is voor de huidige parochie, en fusie van de vier vroegere parochies Heerle, Moerstraten, Wouw en Wouwse Plantage.
Het voert te ver om hier de veelbewogen geschiedenis van de kerk weer te geven. Oorlog en ontnemingen veroorzaakten dat we thans tegen het vierde kerkgebouw op dezelfde plaats aan kijken.
Toen op 27 oktober 1944 de terugtrekkende Duitsers het onzalige idee hadden om de kerktoren op te blazen, viel deze bovenop de kerk. Twee dagen later schoten ze vanaf de Spellestraat de ruïne ook nog in brand. Dank zij de medewerking van een aantal Wouwenaren was pastoor Siebers er tijdig in geslaagd, om alle beelden uit de koorbanken in veiligheid te brengen. Deze werden in de tuin achter een brouwerij aan de Markt tijdelijk begraven.
Deze beelden zijn het enige dat resteert van de destijds internationaal beroemde koorbanken.
De kerk werd na de tweede wereldoorlog herbouwd, waarbij pastoor Siebers de goede gedachte had, om het gebouw te herstellen naar de middeleeuwse inrichting, dus weer met de stenen gewelven die er eertijds ook waren. Hij wist ook een fraai glas-in lood paneel te verwerven, dat gemaakt was voor de wereldtentoonstelling in …., het zgn Verrijzenisraam gemaakt door glazenier Joep Nicolaas.
Op de website van de Heemkundekring De Vierschaer vindt u twee filmpjes over de geschiedenis van de kerk.
Tijdens de rondleiding ontdekte uw verslaggever tot zijn verrassing, dat een der beelden, dat in het begin van de vorige eeuw als ‘verdwenen’ vermeld werd, opnieuw in de kerk stond. (zie de artikelen Opsporing verzocht en Opsporing met succes afgerond)
Kasteel van Wouw
Voor de rondleiding over het kasteel terrein leidde René Hermans, secretaris van de stichting Kasteel van Wouw gewapend met prenten en kaartjes, en vooral kennis terzake, het gezelschap rond over het voortdurend nog veranderende terrein. Het vroegere woonhuis van de Heren van Bergen kent een steeds verder terug reikende geschiedenis. Een dateringsonderzoek naar als fundering gebruikte boomstammetjes wijzen zelfs richting elfde eeuw!
Hermans schetste de situatie waarin een kleine groep vrijwilligers (drie man) rond 2007 in de weer was met prikstokken om de aanwezige funderingen te lokaliseren. Graven mocht namelijk niet in het archeologisch beschermd terrein. Uiteraard werden ook archieven onderzocht. Gaandeweg groeide de wens om dit erfgoed meer zichtbaar te maken; een boek over het kasteel dat de inmiddels opgerichte stichting in 2012 publiceerde, bracht de zaken mede in een stroomversnelling. Dank zij een goede samenwerking met terreineigenaar gemeente Roosendaal en waterschap Brabantse Delta werd het mogelijk om het terrein in erfpacht te verwerven, én de grachten uit te graven, die thans als waterbekken fungeren om het watertekort in het stroomgebied van de Wouwse beek tegen te gaan.
De thans tot 30 vrijwilligers aangegroeide groep hebben samen met archeoloog Marco Vermunt tot nog toe veel bereikt. De funderingen van het kasteel, de vroegere torens en poortgebouwen zijn alle grotendeels blootgelegd, en worden waar nodig en mogelijk hersteld en tegen verder verval beveiligd. Het terrein wordt voor publiek toegankelijk gemaakt middels de (herstelde) toegangsweg en een nieuwe brug die met respect langs de oude funderingen is aangelegd.
Wie hier wat vaker gaat kijken tijdens een van de zaterdagse rondleidingen ontdekt steeds weer iets nieuws, want de vrijwilligersgroep gaat voort en voort. Ook de lezingen die min of meer regelmatig worden aangeboden, zijn een boeiende bron van informatie en nieuwe ontdekkingen. Ook in onze Waterschans vindt u publicaties over dit uniek stuk erfgoed, dat bij een fietstocht in de omgeving gemakkelijk te bereiken is.
Verrijkend
De vrijwilligers van de Geschiedkundige Kring hebben met deze twee excursies weer een stukje aan hun kennis over het erfgoed in de regio kunnen toevoegen. Ook u kunt als bezoeker aan deze locaties weer iets opsteken over de historische rijkdom van deze streek. Let, als u op weg gaat, daarbij wel op de openingstijden en de kalender van rondleidingen.
