In de week van de 80 jarige herdenking van de bevrijdingsdagen werden in de Burg Mathonstraat de eerste struikelstenen, of Stolpersteine, in Bergen op Zoom gelegd. De herinnering aan de verdwenen Joodse gemeenschap in de stad werd eerder gewekt met de restauratie van de synagoge aan de Koevoetstraat, het boek van Anje van Buuren-Meinardi over de geschiedenis van de Bergse Joodse families, en het bezoekprogramma Open Joodse Huizen/ Huizen van Verzet.
Een door Gunter Demnig in 1992 voor het stadhuis in Keulen geplaatste steentje met daar op de tekst van het bevel tot deportatie van Sinti en Roma, werd het begin van een inmiddels over heel Europa verspreid monument voor de slachtoffers van het nationaalsocialisme.
Demnig maakte en plaatste deze struikelstenen aanvankelijk zelf, maar sedert de stormachtige ontwikkeling van het project vanaf 2000 beperkt hij dit tot de eerste stenen in een nieuw deelnemende gemeente.

Op 22 oktober 2024 was hij dan ook in Bergen op Zoom, waar de Hans Kerstenstichting zich inspant voor de plaatsing van Stolpersteine in deze gemeente. In aanwezigheid van omstreeks 80 belangstellenden en met passende Klezmermuziek door Maarten Stalpers werkte Demnig onverstoorbaar door aan de plaatsing van de vijf steentjes voor de familie Süskind.
Josita Delhez ging als voorzitter van de Hans Kerstenstichting nader in op de tragische geschiedenis van deze familie, die na zijn ontslag als joodse directeur van een margarinefabriek in Duitsland uitweek naar Bergen op Zoom. Zij vertelde ook dat deze plaatsing een begin is van meer struikelstenen in de stad voor de andere slachtoffers van het naziregime.

Burgemeester Margo Mulder dankte de namens B&W de Hans Kerstenstichting voor het initiatief, dat de herinnering aan de Holocaust levend houdt, en waarvan zij verwacht dat het zal bijdragen aan het besef wat vrijheid en rechtsstaat voor ons betekenen. Philips Soesan sprak namens de Joodse gemeenschap Bergen op Zoom, die vóór de tweede wereldoorlog 180 personen omvatte, waarvan er na de bevrijding slechts 20 resteerden. In de herstelde synagoge zijn 24 plaquettes aangebracht met de namen van Joodse mensen die nimmer zijn teruggekeerd. Anderen hebben hun heil elders gezocht. Hij vertelde ook over de bijzondere geschiedenis van Walter Süsskind, die de commandant Aus der Fünten uit zijn jeugd kende, en wellicht daardoor de taak kreeg om de organisatie rondom de Amsterdamse schouwburg te regelen. Dat gaf hem de mogelijkheid om honderden kinderen weg te smokkelen zodat ze ergens in gezinnen konden worden ondergebracht. Soesan was zelf een van deze kinderen.
Aan het eind van zijn toespraak sprak hij Kaddish voor de zielerust van de vijf leden van de familie Süsskind, door een daarvoor bepaalde Armeense tekst te lezen. ( Onder deze link is betekenis van dit gebed en de Nederlandse vertaling beschikbaar)

Tenslotte vertelde achterneef Hans Süskind dat er aanvankelijk in zijn familie nauwelijks over dat verleden gesproken werd. Het was hem dan ook niet bekend dat oud-oom Walter Süskind met zijn gezin in Bergen op Zoom gewoond had. Hij wees er op dat Walter Süskind als beheerder van de Amsterdamse schouwburg aanvankelijk als collaborant met de Duitse regime werd beschouwd, maar nieuw onderzoek zijn eigenlijke ondergrondse activiteit aan het licht bracht. Als eerbetoon werd een brug in Amsterdam naar hem vernoemd, verscheen en er groot artikel in een Amerikaans tijdschrift en in 2012 werd de film Süskind uitgebracht. Hij dankte de aanwezigen voor de betrokkenheid bij het lot dat zovelen trof.

Ter afsluiting van de plechtigheid werd door vele aanwezigen
een steentje gelegd, zoals dat bij Joodse graven gebruikelijk is. (zie ook wikipedia)

Op dit moment liggen er verspreid in Europa meer dan 100.000 Stolpersteine op het laatste adres waar iemand woonde. Een centraal overzicht is echter niet zomaar aan te wijzen, wel zijn er diverse apps die een bepaald gebied omvatten.
Een bijgewerkte app voor de Benelux
Een overzicht in Wikipedia van Nederlandse struikelstenen

Bij het kopje koffie dat bij l’Inséparable in de Engelsestraat werd aangeboden, maakte de postzegelvereniging Onderling Contact bekend, dat zij voor deze gebeurtenis een speciale postzegel hebben uitgegeven waarop de struikelsteen van Walter Süskind is afgebeeld. Deze zegels zijn (in beperkte oplage) te koop bij die vereniging. Een velletje met 10 zegels à € 13.- , één zegel à € 1,30. Voor verzending wordt € 2,00 gerekend. De zending wordt dan gefrankeerd met dezelfde zegel.

Vergelijkbare berichten