In een sfeervolle zaal bij ZuidwestTV/Curio werd de twintigste editie van de Geschiedenisquiz op 11 april 2025 mede dank zij het welkomstwoord door spreekstalmeester Sjef de Wit een echte jubileumviering. Hij memoreerde de initiatiefnemers van destijds Frank Wierikx, Ton van den Boom en Fons Evers, die er (nog steeds) bij zijn. Ook Marijke Evers, Irene van Kemenade, Jan Hopstaken, Jack Backx zijn werkers vanaf het eerste uur. De teams Stadsreuzen en Toeteroet laten zich ook al vanaf het eerste begin uitdagen. Team Lievevrouweparochie is even oud, maar is deze editie voor het eerst afwezig. En soms zijn deelnemers vanaf het eerste uur ook deelnemer, maar door verandering van team niet als zodanig herkenbaar. Zo kent de Geschiedenisquiz vele trouwe ‘betrokkenen’.
Aantal teams
Minpuntje bij dit jubileum was het aantal deelnemende teams. Lag dit aantal jarenlang omstreeks twintig (en meer), sedert de coronaperiode nam dit thans af tot elf á twaalf, en door afmeldingen ter elfder ure zelfs tot negen. Daarmee zijn we volgens Sjef ook weer terug bij het begin, omdat bij de start het aantal teams toen beperkt was tot 10.
Reden voor afmelding was meestal dat men het team niet compleet kreeg. Wat spijtig mag heten, omdat weliswaar een team uit ten hoogste 6 leden mag bestaan, maar een minimum is er niet. Zo misten ook leden van ‘gebroken’ teams helaas de aansluiting, wat niet nodig was geweest. En wellicht hadden leden uit de afzeggers elkaar kunnen vinden in één nieuw team…. Overigens werden op de avond zelf de teams Bergse Stadsreuzen en CDA spontaan met een zesde lid versterkt. Dat kan dus ook!
Hopelijk zien we slechts een tijdelijke inzinking. De quiz is immers ook een plek waar men elkaar ontmoet en bijpraat. Aardig in dit verband is dat een heel nieuw team (Effe bijkletsen) zich had aangemeld. En last but not least was er ook het team buiten mededinging: ‘Spek en Bòòne’. Daarin spelen de (nu drie) aanwezige bestuursleden mee, en bepaald niet onverdienstelijk…. En nee, ook die hebben geen informatie vooraf!
Vragen, vragen, vragen
Vanaf de start van de vier vragen- en drie themaronden daalde de stilte over de teams, en steeg de spanning in de zaal. Er kwamen dan ook opmerkelijke nadenkertjes voorbij, zoals waarom het eerste treinstation demontabel was, waarom werd Jan III van Glymes niet door zijn oudste zoon opgevolgd als heer van Bergen. (Het station lag in het schootsveld van de (toen nog bestaande, zij het opgeheven) vesting; de oudste zoon van Jan III was eerder ‘seerlijck gequetst’ in een duel en daarbij overleden) Maar ook hoe vaak (7 keer) en hoe lang in totaal (50 jaar) de Linie naar Steenbergen, thans West Brabantse waterlinie, in werking was gesteld.
En zo vier ronden van 15 vragen lang. Kom daar maar eens achter met je team…
Kleine verwarringen waren er ook, zoals de vraag welke burgemeesters niet werden vernoemd in een plein, straat, park, bos of sluis. Bedoeld waren daarbij de overleden personen, omdat nu eenmaal geen (officiële) vernoemingen naar levende personen plaatsvinden. Maar ja, dat stond niet in de vraag. Weet u welke rockband het café De Ster als vaste stek had? (Sparks) En hoe de vroegere vaarroute naar Antwerpen in de 18e en 19e eeuw werd genoemd? (Vaarwater over het land, of Geul over het land)
Gemakkelijker bleken de (8) uitkijkpunten in de tweede themaronde, waaruit blijkt dat de deelnemers ook de omgeving van Bergen op Zoom verkennen . Maar op welke datum het hele (toenmalige) Bergen op Zoom was bevrijd moest het antwoord toch echt 30 oktober zijn, en niet de 27e. Zandstraat en Moerstraatsebaan (nu Ravelstraat en Sibeliusstraat) liggen immers voorbij de Zoom, waar nog meerdere dagen om werd gevochten.
Heel wat meer hoofdbrekens leverde de rebus op, waarin de Nederlandse ‘vertaling’ van Bergse dialectwoorden, samen weer een Bergse uitdrukking opleverden, die ook weer ‘vertaald’ moest worden. Er werd ter plekke extra tijd voor toegestaan.
Zelf zat de werkgroep fout met de Verborgen Vesting: daar vind je niet het Lunet Utrecht, maar het trappenhuis van de Galerie Majeure vlak achter dat lunet (Overijssel). Zo zie je maar dat deze quiz leerzaam is voor iedereen…
Duel
Na de vierde ronde, die vanwege het jubileum gevuld was met vragen uit vroegere edities, kwam het tot een gedeelde eerste plaats voor de teams Ken Dut Nog Trug, en SBM 1. Beiden haalden maar liefst 113 punten. Dat betekende (voor de tweede maal in de quiz-historie) een ex-aequo ronde waarbij een vertegenwoordiger van beide teams het tegen de ander opneemt. Vijf vragen moeten met ‘juist’ (groen) of ‘onjuist’ (rood) worden beantwoord. Bij gelijke score is elke eerstvolgende vraag beslissend. ‘Sudden death’ heet dat in voetbalkringen. Johan van Geel en Sjaan Withagen gingen lang gelijk op. Pas de achtste vraag bracht de beslissing en daarmee de wisselbeker in handen van SBM. Johan had de goede gedachte om ook Ken Dut Nog Trug in de loftuitingen te betrekken, die immers dezelfde score hadden behaald.
De quizdeelnemers, organisatoren en medewerkers (op allerlei vlak) kunnen met deze twintigste editie van de geschiedenisquiz terugzien op een leerzame en vooral plezierige avond, waar nog vaak over gesproken zal worden. Hopelijk leidt het enthousiasme van de deelnemers opnieuw tot groei van het aantal deelnemers bij volgende edities.
Net als bij de vorige editie wist Mirjam Drenth van creatief collectief Hotel Zeezicht (Dubbelstraat 19 Bergen op Zoom) een wel heel bijzonder aandenken voor de teamleden van de uiteindelijke winnaar te leveren: een afdruk van een stukje van een celdeur in de Gevangenpoort: daarin hebben de gevangenen allerlei teksten in het hout gekerfd. Dit stukje behelst een tekst van F. Kolfs, die met vrouw en kind gedurende twee maanden ‘in het kot’ was opgesloten. Zie ook de Waterschans 2012-3 Bovendien is het ‘lakzegel’ voorzien van een contour van de Gevangenpoort, en op de andere zijde van het keurmerk van de Bergse pottenbakkers. Een echt hebbeding, vindt ook uw verslaggever.
Twee winnende teams, waarvan één met de wisselbeker gaat strijken.
Tenslotte nog een raadselachtige opmerking: Het was maar goed dat de score van het team ‘Spek en Bòòne’ (buiten mededinging) niet in de uitslag werd meegenomen, omdat dit tot een wel heel merkwaardige situatie tijdens de prijsuitreiking geleid zou hebben
