Twaalfde geschiedenisquiz

De theaterzaal van ’t Rijks vormde vrijdagavond 15 april 2016 het decor voor de twaalfde geschiedenisquiz. Daarmee zette de Geschiedkundige Kring een succesvolle traditie voort. Het strijdperk telde 21 teams van zes personen die hun kennis van de geschiedenis van stad en land lieten meten.
Inclusief jury, nakijkploeg, organisatie, bar en toeschouwers waren er naar schatting 170 à 180 mensen bijeen voor een van de leukste trimbaantjes voor Bergse geesten.

Quizvragen
De deelnemers kregen vragen te beantwoorden over oude toponiemen, personen, dialectwoorden en bedrijvigheid. En dat was bepaald niet gemakkelijk. Want waar was de vroegere Max van Bourgondiëstraat, en hoe heet de Noordmolenstraat vandaag de dag, waar lag de Wilhelminabrug en de Papegaaiebrug? Hoeveel Belgische vluchtelingen staken in 1914 de grens van Nederland over, en hoe heette de Bergse wethouder die toen de vluchtelingenstroom in de stad in goede banen leidde? Probeer de namen van burgemeesters van omstreeks honderd jaar terug maar eens in de goede volgorde te zetten, en herken maar eens de stemmen van bekende Bergenaren. Wie was er vóór de oorlog directeur van ‘de Zuid’ (inclusief voornaam) en waarvan is de naam van de snoepfabriek Manisan aan de Oude Wouwsebaan een afkorting? (Het is Indisch voor zoetigheid, maar van welke slagzin is het een afkorting?)

Vier volle rondes lang werden de deelnemers aan de tand gevoeld. Per ronde vijftien van dergelijke vragen. En maar tien minuten voor de beantwoording. Als dan de concurrerende teams in de volle zaal ook nog binnen gehoorsafstand zitten, moet er bovendien gefluisterd worden. Ga zo maar eens met zijn zessen in overleg!
Dan zijn er nog de themarondes, waarin bijvoorbeeld carnavalsbeeldjes uit de regio moesten worden herkend en benoemd. Daar was de geit van Mie d’n Os niet eens bij! Herken maar eens bekende Bergenaren aan hun stem terwijl ze iets vertellen over een activiteit waar hij/zij bij betrokken was! Ed Nijpels werd gemakkelijk herkend aan zijn geheel eigen stemgeluid, en oud-burgemeester Ans van den Berg leverde ook weinig moeilijkheden op, maar wielrenner/ploegleider Erik Breukink of politica/politiechef/partijvoorzitter Letty Demmers waren al wat lastiger te beantwoorden. Sportliefhebbers zullen vast iets bekend gehoord hebben, maar hoe heet die sportverslaggever nou, en weet dan nog maar eens dat Cornald Maas uit Bergen op Zoom komt.

Iets makkelijker
Er waren ook makkelijker vragen, zoals de namen van de forten rond de stad. Het zou een grotere uitdaging geweest zijn als daar de namen van verdwenen forten gevraagd zouden zijn, zoals het Noordfort, fort Nassau, Papemuts, Mollegat. Maar wellicht is dat iets voor de volgende quiz. Kunt u als lezer ze nog even opzoeken, en kijkt u dan ook even naar de forten richting Antwerpen! In alle vier rondes kwamen vragen voorbij over Bergse ondernemers, straatnamen, schrijvers, bruggen, sport, stadsbestuur, pottenbakkerij, gebouwen, de eerste wereldoorlog en de vesting Bergen op Zoom. Het Mollerlyceum kwam in verschillende vormen zelfs vier keer voorbij, en ook Heerle was viervoudig onderwerp.

Dialect
De dialectvragen verraadden enige obsessie van de opstellers. Vier vragen samengevat in één zin kan er als volgt uitzien: Toen het opneukertje haar een neuk gaf, reageerde ze met: ‘Hou eens op met dat geneuk!’, waarop hij zei ’Da nuk nie’. Net als het Pielekeswater (in sommige publicaties, politiek correct maar onjuist,  verdraaid tot ‘Pilkenswater’) leveren deze termen bij mensen van elders steevast wat onzekere blikken op. Ze zouden beter Van Dale er op na kunnen slaan.

Kortom, het gaat vooral over: ken uw stad en omstreken in heden, maar vooral verleden. Met de nog voortdurend groeiende stapel aan publicaties en ontdekkingen blijft het echter een bewegend doel, ofwel, zoals een teamleider tegen een nieuw lid zei: ‘Je kunt niet álles weten’….. Mede daarom worden de lijsten met de vragen, en vooral de antwoorden, hier zo spoedig mogelijk gepubliceerd.
De quizdeelnemers zijn niet noodzakelijk lid van de organiserende Geschiedkundige Kring. Meestal zijn ze dat overigens wel, wat een verstandige keuze mag heten. De teams stammen vaak uit andere Bergse ‘clubs’, en willen dat best weten. Traditioneel duiden de namen op hun uiteenlopende herkomst. We zien bijvoorbeeld SBM met drie teams, ’t Rijks met zes onderwijscollega’s verenigd in de Rijksgenoten, het CDA, de Bergse stadsreuzen en scoutinggroep Kizito, bewoners van de Lievevrouwestraat, maar ook de Familie Ambagts doet al jaren mee. Maar er is ook De Stomers, de Eigenwijzen (waar stamt die van af?) de Notenkrakers, Batraven, enzovoort.  De complete lijst staat in de afbeelding van de einduitslag.

Nieuwe teams zijn er ook; de Weervissers en Merck toch hoe Sterck doen voor het eerst mee, al hoeft dat niet te betekenen dat de leden van deze teams voor het eerst aan tafel zitten. Sommigen hebben al eerder in andere teams ervaring opgedaan. En dat blijkt, want beide nieuwkomers nemen vanaf de eerste ronde de voorhoede. Anders dan het peloton verwachtte, staan ze die echter niet meer af. De eerste plaats wordt nog even gegrepen door Merck toch hoe Sterck, maar moet zich uiteindelijk toch gewonnen geven.
De (nieuwe) wisselbeker ging deze twaalfde quiz naar nieuwkomer de Weervissers. Deze nieuwe beker was een noodzakelijke investering nadat de Lievevrouweparochie bij de vorige editie na dire keer winst de beker definitief verwierf. Behalve de beker kregen de teamleden van de Weervissers (ook traditioneel) ieder een beeldje van Marijke Evers mee naar huis, dat de overdracht van geschiedkundige kennis op de jongere generaties symboliseert.

Afscheid Fons Evers
Tenslotte was er nog een afscheid. De nieuwe voorzitter Koert Damveld dankte initiator Fons Evers voor zijn jarenlange inzet voor de geschiedenisquiz. Na twaalf jaren geeft hij het estafettestokje door. Fons vertelde dat hij destijds samen met nog twee mensen na deelname aan de Heemquiz bedacht dat de Geschiedkundige Kring zelf ook zoiets zou kunnen organiseren. Dat zij zich daarin niet vergisten blijkt uit de van meet af aan enthousiaste deelname.
…. en Marijke Evers?
Enige intriges tijdens de avond leidden er toe dat Fons’ eega Marijke, ondanks haar aanvankelijk geuite voornemen om ook te stoppen, bereid is voor de dertiende editie opnieuw een beeldje maken. Toch zou de ‘jongere’ generatie zijn waardering voor Frans en Marijke niet beter tot uitdrukking kunnen brengen dan deze tradities met nieuwe energie voort te zetten. We kijken dus al uit naar de dertiende (!) editie.